De mannenpil: hoe werkt het en wanneer komt hij uit?

De anticonceptiepil is al decennia bekend voor vrouwen, maar een betrouwbare pil voor mannen bestaat nog niet op grote schaal. Toch zijn onderzoekers en de farmaceutische industrie hard bezig om dit te veranderen. Maar hoe werkt zo’n mannenpil eigenlijk, en wat kunnen we verwachten?

Wat is de mannenpil?

De mannenpil is een middel dat de spermaproductie tijdelijk onderdrukt, waardoor een man tijdelijk onvruchtbaar wordt. Het is nog in een experimentele fase en wordt getest in verschillende klinische onderzoeken. Er zijn twee belangrijke varianten:

• YCT‑529 (niet-hormonaal): Dit middel blokkeert enzymen die nodig zijn voor de rijping van spermacellen. Zonder dat enzym kunnen de zaadcellen niet volledig volgroeien en bewegen. Daardoor kunnen ze niet goed een eicel bevruchten, ook al worden ze geproduceerd.

• DMAU (hormonaal): Deze pil beïnvloedt de hormonen die de spermaproductie aansturen, zoals testosteron, waardoor er tijdelijk minder of geen sperma wordt geproduceerd.

  Beide pillen hebben de eerste testfase succesvol doorlopen en zitten nu in fase twee van het onderzoek. Uiteindelijk moeten de middelen vijf fases doorlopen voordat ze een definitieve vorm van anticonceptie kunnen worden.

Waarom is er zoveel interesse in een mannenpil?

Er zijn een aantal factoren die verklaren waarom mannenpil nu relevant is. De verantwoordelijkheid voor het slikken van anticonceptie heeft altijd grotendeels bij vrouwen gelegen. Voor vrouwen bestaan er meer dan vijftien verschillende anticonceptiemiddelen, terwijl mannen slechts twee opties hebben: het condoom of een vasectomie. Steeds meer jonge mensen vinden gelijkheid belangrijk. Daarom zijn veel mensen van mening dat mannen meer verantwoordelijkheid moeten dragen als het gaat om anticonceptie.

De pillen die momenteel getest worden voor mannen lijken bovendien minder bijwerkingen en gezondheidsrisico’s te hebben dan de pil voor vrouwen. Hormonale anticonceptie kan bij vrouwen leiden tot stemmingswisselingen, gewichtstoename, een verhoogde kans op trombose en zelfs baarmoederhalskanker.

Hoe werkt de mannenpil op het lichaam van de man?

De mannenpil zorgt ervoor dat je tijdelijk onvruchtbaar bent. Eigenlijk net zoals vrouwen dat al jaren kunnen met hun pil: zolang je hem slikt, is de kans op een zwangerschap minimaal. Stop je ermee, dan wordt je vruchtbaarheid weer normaal. Zo heb je dus zelf de controle over wanneer je wél of niet vruchtbaar bent.

Hormonale mannenpillen

Hormonale pillen beïnvloeden de hormonen die de spermaproductie aansturen, zoals testosteron en andere androgenen. Door deze hormonen tijdelijk aan te passen, produceren de testikels minder of zelfs geen zaadcellen. Het resultaat is een tijdelijke vermindering van vruchtbaarheid, zolang de pil wordt gebruikt. Mogelijke bijwerkingen zijn meestal mild, zoals veranderingen in libido, lichte gewichtstoename of acne.

Niet-hormonale mannenpillen

Niet-hormonale pillen, zoals het veelbesproken YCT-529, werken op een andere manier. Ze blokkeren enzymen die essentieel zijn voor de rijping van zaadcellen, Zonder dat enzym kunnen de zaadcellen niet volledig volgroeid en beweeglijk worden. Daardoor kunnen ze niet goed een eicel bevruchten, ook al worden ze geproduceerd.

Waarom bestaat er nog geen anticonceptie voor mannen?

Er zijn meerdere redenen waarom er nog geen mannelijke anticonceptie op de markt is. Een belangrijke factor is efficiëntie. Mannen produceren dagelijks miljoenen zaadcellen. Hoewel de pil de productie sterk vermindert, blijft er toch een klein risico op bevruchting. Bij vrouwen daarentegen hoeft slechts één eicel per maand te worden onderdrukt, wat eenvoudiger is.

Ook historische aspecten spelen mee. De pil gaf vrouwen in de jaren ’60 en ’70 de kans om vrijer te leven en hun seksualiteit te ontdekken, zonder het risico zwanger te worden. Tegenwoordig slikken veel minder vrouwen de pil vanwege de bijwerkingen en de lange termijn effecten. Juist daarom is een mannenpil nu relevanter dan ooit: de eerste onderzoeken wijzen erop dat de bijwerkingen minder ernstig zijn dan die van de vrouwelijke pil.

Wanneer wordt de mannenpil op de markt verwacht?

De grote vraag blijft natuurlijk: wanneer komt de mannenpil nou echt beschikbaar? Helaas is daar nog geen duidelijk antwoord op. De eerste studies laten veelbelovende resultaten zien, maar het ontwikkelen van een veilig en betrouwbaar anticonceptiemiddel kost tijd. Nieuwe medicijnen moeten door meerdere onderzoeksfasen heen: van kleine testen in het laboratorium en op vrijwilligers tot grootschalige onderzoeken. Experts verwachten dat het nog minstens 5 tot 10 jaar kan duren voordat de mannenpil daadwerkelijk in de apotheek ligt. Dit komt vooral door de strenge eisen die gelden voor anticonceptie. Het moet niet alleen effectief zijn, maar ook vrijwel zonder ernstige bijwerkingen. Tot die tijd zullen condooms en sterilisatie de enige betrouwbare opties voor mannen blijven.

Bron: Communications Medicine volume 5, Article number: 279 (2025)